Ana içeriğe atla

Kilis: Suriye savaşıyla özdeşleşmiş bir kent...

Kilis, Suriye savaşıyla özdeşleşmiş bir kent haline dönüştü. Gaziantep ile Halep arasında kültürel olarak sıkışmış bu şehir, arada bir kaçakçılık haberleri ile adını duyururdu. Ancak Suriye savaşı ile birlikte Nobel’e aday olması istenen bir mülteci şehrine dönüştü. Şehrin sakinleri uzun süredir kendi nüfuslarını aşan mültecilere ev sahipliği yapıyor. Ancak ne hizmet, ne sağlık, ne de eğitim altyapısı bir anda iki katından fazla artan bu nüfusun ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli değil. İlk mülteci kamplarının, Öncüpınar gibi, bu bölgeye yapılması, yerli-yabancı STK’ları ve uluslararası yardımı da beraberinde getirdiyse de yükün çoğu Türkiye’nin sırtında.
Türkiye Suriye’deki savaşı kısa süreli olarak öngördüğünde, benzer düşünceler Kilis’e sığınan mülteciler için de geçerliydi. İlk başlarda, bir süre sonra geri dönebileceklerini düşünenler çoktan Suriye’yi gözden çıkarmış durumdalar. Artık evlerine bir an önce geri dönmek veya savaşa katılıp ülkeyi kurtarmaya çalışmaktan çok temel sorunlarla uğraşıyorlar; karınlarını doyurmak, iş ve ev bulmak.
Kilis’teki olağanüstü durum kendi gerçeklerini de yaratmaktan geri kalmadı.  Önce konut fiyatları arttı, sonra ucuz iş gücü olarak kullanılan mülteciler güvensiz ve sağlıksız ortamlarda çalışmak zorunda kaldı. Derken ikinci, üçüncü eş haberleri ile kadın ve çocuk sömürüsü başladı. Ve hayaller değişti. Suriye’ye geri dönmek imkansızlaştıkça büyük şehirlere, iş bulmak için Gaziantep’e, Ankara’ya, İstanbul’a gitmeyi düşlemeye başladılar. Daha sonra ise istikamet ölüm yolculuğu pahasına Yunanistan ve Avrupa’ya dönüştü.
Kilis’in mülteci kentinden savaşı ta içinde hisseden bir şehre dönüşmesi ise tam yanı başındaki savaşın bir diğer acı yönüne, Suriye’den atılan roketlerin hedefine girmesi ile başladı. Ocak ayından beri şehre düşen roketler ile adeta Suriye savaşının hemen içinde yaşar oldu.

Suriye savaşı ile birlikte Kilis’te değişen sadece demografi değil. Kilis’in sınır komşuları da mütemadiyen değişiyor. Bir gün bir grup sınırın öbür tarafını ele geçirirken, bir başka gün bir başka grubun kontrolüne geçiyor. Tüm bu çatışmaların gölgesine, tam yanı başında süren bir savaş ile birlikte yaşamak, yaşamaya çalışmak da Kilis halkını derinden etkiliyor. Günümüzde Kilis’in yeni komşusu ise acımasızlığı ile bilinen terör örgütü IŞİD.
Kilis’te yaşamak, savaşı her an içinde hissetmek demekti aslında. Roketler düşmeye başlamadan çok daha önce de halk tedirginlik içindeydi. Daha ilk günlerden Kilis üzerinde devriye gezen uçak ve helikopter sesleri halkı ama özellikle köylerinin bombalanmasını hatırlayan mültecileri korkutuyordu. 2013 Ocak’ında bölgeyi ziyaret edip üç ay orada kalan bir psikolog ile görüşmemizde, halktaki ve özellikle mültecilerdeki ruh halini paranoya olarak aktarmıştı.
Bu sonu gelmez korku hali, son haftalarda kimin, hangi amaçla, nereden attığı tam belli olmayan füzelerle ete kemiğe büründü. Suriye’deki ateşkes fiilen sona ererken, yılın ilk ayından beri devam eden füzeler 20 kişinin hayatını kaybetmesi, onlarcasının yaralanmasıyla sonuçlandı. Halkın tepkisi artarken, gelen haberlere göre bölgeden göçler de başladı.
Burada dönüp dolaşıp Suriye’nin oyun kurucuları ABD ve Rusya’ya bakmak gerekiyor. Rus hava savunma sistemlerinin Suriye’de aktif olması, Türkiye’nin bu açıdan elini kolunu bağlıyor ve istediği şiddette roket atışlarına cevap veremiyor. Üstelik Kilis’e isabet eden füzelerin yakın zamanda duracağını gösteren bir işaret de yok. Diplomatik bir çözüm ufukta gözükmüyor. Cenevre’deki Suriye görüşmeleri  bir sonuca ulaşamadan dağıldı, sınır ötesindeki çatışmalar ise son sürat devam ediyor.
Roket saldırıları karşısında topçu atışları veya İHA’larla denetim yeterli gelmiyor. ABD’nin İncirlik’teki Hellfire füzesi taşıyan predatörleri daha etkin kullanması isteniyor. ABD’nin Suriye konusundaki pasif tavrı bilinirken Türkiye’nin istediği kadar güçlü bir şekilde bu saldırılara cevap vermeyeceği öngörülebilir. Öte yandan, ABD’nin bu ay içinde Türkiye’ye füze sistemi yollaması bekleniyor. Bekleniyor ama hemen akla geri çekilen patriotlar geliyor. Patriotlar, ABD ve Almanya’nın NATO görevi kapsamında tehditlere karşı önlem alması amacıyla 2013’te yerleştirilmiş, ancak 2015 Ağustos’unda, görev sürelerinin dolduğu veya Esad rejiminden balistik füze saldırısı tehlikesinin kalmadığı gerekçeleriyle kaldırılmıştı. Patriotların yerleştirilmesi kadar kaldırılması da IŞİD öncelikli mücadele konusunda Türkiye’ye bir mesaj niteliği taşısa bile, günümüzde NATO’nun güneydoğu sınırının IŞİD tehlikesi yaşadığı da bir önemli gerçek.
Sınır şehrine düşen roketler, buna verilen askeri karşılık akla hemen Demir Kubbe’yi getiriyor. Demir Kubbe, İsrail’in ABD desteği ile geliştirdiği, şehre düşeceği anlaşılan kısa menzilli roketleri etkisiz hale getiren teknoloji. Şu an Türkiye’nin en çok ihtiyacı olan da bu. Çünkü bugün Kilis’in yaşadıklarını, İsrail’in sınır kentleri Sderot ve Ashdod, Hamas ile İsrail’in arası her kızışmaya başladığında yaşıyor. İsrail bu ihtiyaç karşısında Demir Kubbe’yi geliştirmişti. Bunun ilerisi de düşünülerek, uzun menzilli füzelere karşı Davut’un Sapanı üzerinde çalışmalar devam ediyor.
Rusya tehdidi sabitken, ABD’nin Suriye’deki öncelikleri ve tutumu belliyken, Türkiye’nin yardımına koşabilecek ülke İsrail olabilir. Benzer çıkarlar, ortak tehditler var oldukça, Mayıs ortası tekrar masaya oturması beklenen Türkiye ve İsrail’in ilişkilerinde normalleşmeyi sağlayacak önemli bir itici gücün de terör olduğu, yadsınamaz bir gerçek olarak karşımızda duruyor.
Karel Valansi T24, 4 Mayıs 2016

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

“We are Beyond What I Had Dreamed of When I Moved to Dubai”

Cem Habib  We talked about how the peace deal between Israel and the United Arab Emirates affected the Jewish life in the Emirates, with the investment manager Cem Habib, who has been living in Dubai since 2016, and who is one of the founding members of the Jewish Council of Emirates (JCE), the first officially recognized Jewish community of the UAE. How long have you been living in Dubai? What influenced you in deciding to live here? I moved to Dubai in 2016, before I had been living in London. My customer base at that time was in Kazakhstan and it had gotten harder commuting there from London every month after 6 years. There were three direct flights between Dubai and Kazakhstan, every day, with a flight time of less than 4 hours. To improve our quality of life and to spend more time with the kids, we moved to Dubai. When moving, how could you overcome the thought “As a Jew, will I be comfortable living in an Arab country with my family?” I talked to my friends from different countri

Survivor Hayim’in gerçek dünyası - Söyleşi

Hayim, çok sevdiğim bir arkadaşımın kuzeni. Aklı başında, ne istediğini bilen biri. Askerlik dönüşünde ani bir kararla Survivor yarışmasına katıldığını duyduğumda çok şaşırmıştım. Pek spor yapmayan, atletik olmayan biri neden zor koşullarda, dayanıklılık, irade ve güç isteyen bir televizyon programına katılır? Bunları konuşurken, sayesinde takip etmeye başladığım Survivor ile ilgili tüm merak ettiklerimi de sordum; kameralara yansımayan gizli bir tuvalet var mıydı, ya da yayın bitince gidilen lüks bir otel? Begüm’le arasında bir yakınlaşma oldu mu, Merve neden pişman oldu yarışmaya katıldığına? İşte Sabah Gazetesinden Yüksel Aytuğ’un teşekkür ettiği, seyircilerin filozof olarak tanımladığı Hayim ve Survivor yarışmasının bilinmeyenleri… Survivor maceran nasıl başladı? Katılmak nereden aklına geldi? Arkadaşlarımla uzun süredir Survivor’u takip ediyorduk. Hep katılmak istiyordum ama televizyona çıkmak beni korkutuyordu. Geçen sene iki yakın arkadaşım Dominik’e gittiler. Yarışmacıları

The one question people asked me when I got home from Turkey - Tami Sussman

If I had been handed a hundred dollars for every Australian Jew who asked me if I was worried about travelling to Turkey in July due to antisemitism, I would have been able to fly business class. Qantas business class. Add another hundred for every Jew who asked me how I could justify supporting the Turkish economy in the current climate and I could have made it a return flight.  Instead, I found myself wedged between my screaming children in economy with separate  Bluey theme songs blasting through unsynced iPads, reassessing every life choice that had brought me to this point. Reproducing with their half-Turkish Sephardi father Yosi “because he is very good looking” suddenly seemed like a questionable decision made by a naive 30-year-old who didn’t consider the inevitable trip we’d have to make in order for the children to meet their great grandmother, aunts, uncles and cousins who don’t travel further than Madrid.  The honest truth is yes, I was worried about antisemitism. I had rea